صفر تا صد شروع برنامه نویسی برای کودکان و نوجوانان

با وجود این که برنامه نویسی از رشته های پرکاربرد در دنیای امروز ماست؛ اما خیلی‌ها جرأت شروع برنامه نویسی را به خودشان نمی‌دهند. برنامه نویس شدن، مزیت های زیادی دارد و به همین دلیل، هر روز علاقه مندان بیشتری پیدا می کند.

بعضی از افراد گمان می‌کنند برای برنامه نویسی به دانش بالایی در حوزه IT نیاز دارند یا باور دارند برای این کار، به اندازه کافی بزرگ نشده‌اند یا دیگر خیلی پیر شده اند یا ریاضیاتشان به اندازه کافی قوی نیست یا دنیا  پر از برنامه نویس شده است و کسی به برنامه نویسی آن‌ها نیاز ندارد.

برنامه نویسی و کدنویسی چیست؟

درباره برنامه‌نویسی چند تعریف آمده‌ است:

• نوشتن مجموعه‌ دستورهایی برای کامپیوتر تا بفهمد که چه کاری را انجام دهد؛
• هنر تبدیل خواسته‌های بشر به زبانی که برای ماشین (کامپیوتر) فهمیدنی باشد؛
• فرایند نوشتن و توسعه نرم‌افزار کامپیوتر

 اگر بخواهیم جزئی‌تر بگوییم برنامه‌نویسی کامپیوتر، فرایندی است که فرمول های حل یک مسئله یا الگوریتمی محاسباتی، به یک برنامه قابل‌اجرا (نرم‌افزار) تبدیل می شود.

کد در برنامه نویسی به چه معناست؟

به زبانی که برای کامپیوتر‌ها فهمیدنی باشد، کد ماشینی (Machine Code) می‌گویند. این کدها به کامپیوتر می‌گویند که چه کاری انجام دهد یا چه چیزی را در حافظه خود تغییر بدهد. نوشتن این دستورالعمل ها وظیفه برنامه‌نویس است.

زبان برنامه نویسی

یک زبان برنامه‌نویسی از دستورات، قوانین و لغاتی تشکیل شده  است که به کمک آن برنامه‌نویس می‌تواند با کامپیوتر خود صحبت کند و همان‌طور که گفتیم، به او بگوید چه‌کار کند.  

نحوه کار زبان برنامه نویسی

در این مرحله سه اتفاق می‌افتد:

1. شما کدی را می‌نویسید تا بگویید چه اتفاقی بیفتد.
2. کدی که نوشته اید، کامپایل می‌شود، یعنی به کد ماشینی تبدیل می‌شود که کامپیوتر توانایی فهمیدنش را دارد.
3. کامپیوتر کد شما را اجرا می‌کند.

چرا باید یادگیری برنامه نویسی را شروع کنیم؟

فهمیدن بهتر دنیا

اگر بخواهیم بر روی دوره ای که در آن زندگی می‌کنیم نام درستی بگذاریم، «عصر تکنولوژی» اسم مناسبی است. آیا تا به حال فکر کرده‌اید چرا عصر تکنولوژی؟ تکنولوژی، امروزه به شکل کاملا واضحی به تمام جنبه‌های زندگی ما وارد شده است.از محیط کار گرفته تا زندگی شخصی و حریم خصوصیمان و…. تمام فناوری‌هایی که در محیط اطرافمان می‌بینیم یک نقطه مشترک دارند و آن هم این است که شرکت، گروه و یا حتی فردی آن ها را کدنویسی و طراحی کرده است. این تکنولوژی و اپلیکیشن ها بعد از طراحی و تست، به دست مصرف‌کننده‌ها می‌رسند. امروزه برنامه‌نویسی یکی از مهم‌ترین ابزارهایی است که با یادگیری آن می‌توان زاویه هایی از تکنولوژی های جدید را متوجه بشویم که از چشم اکثریت مردم پنهان است.

دوست داری خودت رو به چالش بکشی؟

با یادگیری برنامه نویسی کاملا عملی یاد می گیرید که پس از هر شکست، نباید عقب بنشینید. همچنین متوجه می شوید که شکست همیشه هم چیز بدی نیست و می توان به چشم فرصتی برای یادگیری هم آن را ببینید. برنامه نویسی به به ما یاد می‌دهد تا زمانی که موفق نشده ایم و به نتیجه ای که می خواسته ایم نرسیده‌ایم دست از سعی نکشیم.

تقویت قدرت خلاقیت

برنامه‌نویسان به یک جسم بی‌جان می‌گویند چطور کار کنند! آن ها میتوانند چیزی را بسازند که قبلا وجود نداشته و درنهایت چیزی که ساخته اند، به بهبود اوضاع دنیا و پیشرفت تکنولوژی کمک بسیاری خواهد کرد؛ بنابراین آن‌ها هم در جایگاه خودشان نوعی خالق یا آفریننده اند.

یک برنامه‌نویس همیشه در حال یادگیری و حل مشکلات است‌. او برای بهبود و توسعه چیزی که ساخته است وقت می‌گذارد و آن را هرگز به حال خودش رها نمی‌کند. 

وقتی شما شروع به یادگیری برنامه‌نویسی می‌کنید،  یاد میگیرید که چطور منطقی فکر کنید و به مرور زمان هوش و خلاقیتتان هم بیشتر می‌شود. از این دستاورد در تمام مراحل زندگیتان میتوانید استفاده کنید.

پیشرفت مهارت درک ریاضی

برنامه نویسی به کمکتان می آید تا بتوانند مفاهیم کاملا ذهنی را در ذهنتان تجسم کنید و همچنین اجازه می‌دهد که مفاهیم و تئوری های ریاضی را در دنیای واقعی به کار ببرید، در نتیجه ریاضی برایتان بسیار سرگرم کننده تر و خلاقانه تر می شود.

پیشرفت مهارت حل مسئله

مهارت حل مسئله، قلب برنامه نویسی است. در هر مرحله یادگیری برنامه نویسی شما یک مشکل را به قزعات کوچکتری تقسیم می کنید و با استفاده از منطق و طراحی الگوریتم‌های خاص  برای هر قسمت یک راه حل ارائه می دهید. برنامه نویسی، شما را وادار می‌کند تا به‌ عمیق ترین وجه های یک مشکل فکر کنید، افکارتان سازمان‌دهی کنید، و با استفاده از تفکر منطقی راه‌حلی ارائه دهید.

بنابراین یادگیری و نوشتن کد، یک تمرین ذهنی برای شماست که باعث بهبود عملکرد مغزتان می‌شود. با یادگیری برنامه نویسی درمی یابید که چگونه دنیا را درک کنید و مشکلاتی که هر روز با آن‌ها روبه‌رو هستید را چگونه با استفاده از رویکرد منطقی حل کنید.

حقوق بالا و فرصت های شغلی متنوع

حوزه فناوری بسیار گسترده است و اگر برنامه نویسی را بلد باشید، فرصت‌های شغلی فراوانی برای شما خواهد بود.  می‌توانید به‌صورت آزاد یا پروژه‌ای کار کنید و یا استخدام شرکت‌های گوناگون بشوید. از سوی دیگر میزان حقوق برنامه نویسان هم بسیار قابل‌توجه است. افرادی حرفه‌ای در حوزه برنامه نویسی هستند که در هفته ساعات کمی کار می‌کنند اما حقوق بیشتری نسبت به دیگران دارند.

در ادامه میزان حقوق برنامه‌نویسان را در کشورهای مختلف می بینید:

• ایران سالانه میانگین 84 میلیون تومان
• آمریکا سالانه میانگین ۱۰۸ هزار دلار 
• سوئیس سالانه  ۸۳ هزار دلار 
• نروژ سالانه  ۷۲ هزار دلار
• دانمارک سالانه  ۷۰ هزار دلار 
• سوئد و آلمان سالانه  بین ۵۴ هزار دلار تا ۶۴ هزار دلار 

میتوانید ایده های خود را اجرایی کنید

یکی دیگر از جذابیت های حرفه برنامه نویسی اجرایی کردن ایده هایی است که انسان برای حل مشکلاتش سال ها درباره آن ها خیال پردازی کرده است. برای مثلا دستیارهای خانگی مانند الکسا که میتوانید بدون بلند شدن از جایی که نشسته اید چراغ ها را خاموش و روشن کنید یا کارهای نظافت خانه را انجام دهید.

برای برنامه نویس شدن چه مهارت هایی را نیاز داریم؟

بتوانیم منطقی فکر کنیم

بعضی افراد حتی در ساده‌ترین موقعیت‌هایی که قرار می‌گیرند، به شکلی منطقی فکر می‌کنند، در حالی که دیگران ممکن است هیچ راه حلی پیدا نکنند. برای تبدیل شدن به یک برنامه نویس موفق و تخصص در نوشتن کد،  حتما می بایست منطقی فکر کنیم. به همین دلیل است که می گویند پزشکان و ریاضیدانان می‌توانند به آسانی تبدیل به برنامه نویس شوند چرا که به تفکر منطقی در حل مشکلات‌شان عادت دارند.

منطق به کدنویس‌ها و برنامه نویس‌ها کمک میکند که باگ‌ها (ایرادات کدنویسی) و مشکلات کد نوشته شده را پیدا کنند و در نتیجه بتوانند آن ها را مدیریت و برطرف نمایند. 

شما می‌توانید با استفاده از تمرین تفکر شرطی، مهارت‌های منطقی تان را بهبود دهید. اساس تفکر شرطی بر این است که “اگر این رخ دهد، پس آن کار را می‌کنیم”. البته در کنار این اصل، همچنان مهم است که حواستان باشد که آنچه شما ارائه می‌دهید صرفا یک پیشنهاد است و ممکن است یک مسئله تنها یک پاسخ درست نداشته باشد.

بتوانیم یک مسئله را به طور کلی ببینیم

پیش از شروع یادگیری برنامه نویسی از صفر، مهم است که بدانید کدنویسی چیزی نیست که شما بتوانید اندازه‌گیری کنید یا به طور فیزیکی آن را مشاهده کنید. به همین دلیل است لازم است تا آن را طوری تصور کنید که یک تصویر کلی برایتان شکل بگیرد. یعنی کدنویس‌ها و برنامه نویس‌ها نیازمند این هستند که به ابعاد مختلف یک موضوع فکر کنند و کشف کنند که چه برداشت های دیگری غیر از آنچه که منظورشان از نوشتن کدها بوده است وجود دارد. 

برای قوی تر شدن در این مهارت، لازم است که وارد گفتگو با دیگران بشوید زیرا از این طریق، آنها به شما کمک خواهند کرد تا با ایده‌های جدیدی روبرو شوید که به شما شانس نگاه به موضوعات از زوایای گوناگون را می‌دهد.

برقرای ارتباط با اطرافیان

برنامه نویسی نه‌تنها مهارت‌های فنی شما را بهبود می‌بخشد بلکه به بهبود و توسعه مهارت‌های جمعی  شما هم کمک می‌کند. زمانی که در یک گروه کار تیمی می‌کنید، باید با همکاران و مدیران تعامل داشته باشید و با آن‌ها مذاکره کنید و در طی زمان مهارت‌های جمعی شما پیشرفت زیادی می کند و باعث موفقیتتان در زندگی شخصی هم می شود. کنار آمدن با همکاران برای مدیریت مشکلاتی که ممکن است در حین کدنویسی پیش بیاید، مهم است چرا که فقط نظر یک نفر به تنهایی کافی نیست و بعضی از مواقع نظرات مختلف کمک می‌کنند تا راه حل نهایی زودتر به دست بیاید. بنابراین، برای کسب مهارت های لازم برای یک برنامه نویس شدن موفق، لازم است که با دیگران کنار بیایید و بدانید چگونه به درستی با دیگران تعامل کنید.

به جزئیات توجه داشته باشیم

نوشتن کد ممکن است پروسه‌ای پیچیده به نظر بیاید، در حالی که در واقعیت این کار نیاز به کسی دارد که به جزئیات کوچک توجه می‌کند تا این فرآیند را سریع‌تر انجام دهد. مخصوصا وقتی موضوع ارورها و باگ‌های برنامه نویسی پیش می‌آید برنامه نویس نیاز دارد بداند که چگونه باید آنها را پیدا و برطرف کند. 

این مهارت با توانایی تمرکز همراه است. وقتی که شما بدانید دنبال چه چیزی هستید، موفق خواهید شد تا توجهتان را بر روی آن متمرکز کنید و این موضوع به مرور زمان، در مراحل مختلف یادگیری برنامه نویسی به شما امکان سرعت بخشیدن به فرآیند ساخت اپلیکیشن، نرم افزار و صفحات وب را خواهد داد.

مهارت های ریاضی

شباهت‌های بسیاری بین برنامه نویسی و ریاضی وجود دارد و برنامه‌های بسیاری نیاز به تفکر ریاضیاتی برای کدنویسی دارند. در نتیجه درک خوب از ریاضیات در برنامه نویسی و کدنویسی به کمک شما خواهد آمد.

شاخه های برنامه نویسی

برنامه نویسی دسکتاپ

مطمئنا شما هم بارها از کامپیوترها و برنامه هایی که در آن وجود دارند استفاده کرده اید. این اپلیکیشن ها توسط برنامه نویس های دسکتاپ و با زبان هایی مانند جاوا ، سی شارپ ، جاوا اسکریپت ، C++ نوشته می شوند.

برنامه نویسی تحت وب

از برنامه نویسی تحت وب ، برای نوشتن نرم افزار های آنلاین استفاده می شود.

 برنامه های تحت وب از دو قسمت برنامه نویسی بک اند و برنامه نویسی فرانت اند تشکیل شده اند که هر کدام ویژگی های خودشان را دارند و به مهارت های ویژه ای نیاز دارند.

بک اِند (Back End)

 به بخشی از وبسایت یا نرم افزار تحت وب گفته می شود که کاربر آن را نمی بیند. برنامه نویس Back End هم به شخصی گفته می شود که وظیفۀ توسعه این بخش را به عهده دارد.

زبان های برنامه نویسی Back End:

• PHP 
•  Python
•  #c
•  GoLang 
• Ruby-Java

فرانت اند (Front End)

این بخش از وب سایت بر خلاف بخش دیگر، برای کاربر قابل مشاهده است و در اصطلاح به آن ویترین وب سایت هم می گویند. برنامه نویس FrontEnd وظیفه اش برنامه نویسی سمت کاربر است.

زبان های برنامه نویسی Front End:

• Javascript
• Html 
• Css

امروزه در ایران با افزایش سرعت اینترنت و پر رنگ تر شدن فعالیت های بازاریابی دیجیتال، برنامه نویسی تحت وب جایگاه بسیار خوبی پیدا کرده است.

برنامه نویسی موبایل

با پیشرفت تکنولوژی و تبدیل شدن تلفن همراه به قسمتی از زندگی همه ما، برنامه نویسی موبایل به شدت رشد کرده است. تخصص برنامه نویسی موبایل برنامه های اندرویدی، برنامه های IOS را در بر میگیرد. میتوانید با یادگیری زبان های هر پلتفرم ، اپلیکیشن های آن حوزه را برنامه نویسی کنید. 

برنامه نویسی بازی ها

برنامه نویسی بازی های کامپیوتری در دنیا، یک حوزه پر درآمد است و در سال های آینده و با رشد صنعت بازی سازی در ایران، برنامه نویسان حوزه بازی آیندۀ خوبی دارند.  .

برای نوشتن یک بازی می توانید از Game Engine ها استفاده کنید موتورهای بازی در واقع یک سری برنامه به صورت پیش فرض هستند که با کدنویسی های ساده در آن برنامه ها، می توانید یک بازی تازه بسازید. البته درست است که این برنامه ها کار ساخت بازی را آسان کرده اند اما همچنان داستان نویسی، طراحی شخصیت و همه ی کارهایی که باید برای یک بازی انجام بشود را در پیش رو خواهید داشت.

امنیت سایبری

امنیت سایبری (Cybersecurity)، محافظت از سیستم های مبتنی بر اینترنت مانند سخت افزارها، نرم افزارها و داده ها در برابر حملات سایبری است. این حوزه به یکی از کلیدی ترین و مهمترین بخش های دنیای امروز ما تبدیل شده است. به خصوص با گسترش نفوذ تکنولوژی در زندگی روزمرۀ ما و افزایش تهدیدات مالی و حتی جانی مرتبط با تکنولوژی، بسیاری از کارشناسان معتقدند که بخش زیادی از مشاغل پر درآمد در آینده به امنیت سایبری و کارشناسان آن تعلق دارد و برترین دانشگاه های جهان از مدت ها قبل دوره های تخصصی زیادی را برای تربیت کارشناسان متخصص امنیت سایبری برگزار کرده اند.

برنامه نویسی سخت افزار ها

یک کامپیوتر با وجود سخت‌افزار و نرم‌افزار در کنار هم، کار خود را انجام می دهد و این دو مکمل یکدیگر هستند. هیچ کامپیوتر‌ای بدون سخت افزار یا بدون نرم افزار کار نمی کند. نرم افزار باید با زبانی که برای سخت افزار فهمیدنی باشد با آن ارتباط برقرار کند و در نهایت دستوراتی که کاربر می دهد را اجرا کنند. به این زبان‌ها، زبان برنامه نویسی سخت‌افزاری می‌گویند. 

هوش مصنوعی

هوش مصنوعی که امروزه از آن یاد می‌شود در واقع تکنولوژی ای است که قابلیت تفکر دارد. البته این قابلیت تفکر با چیزی که ما به عنوان تفکر انسانی می‌شناسیم تا حد زیادی متفاوت است، اما در حقیقت تلاش شده تا از آن تقلید کند. به زبان دیگر این شاخه از برنامه نویسی نوعی شبیه سازی هوش انسانی برای کامپیوتر است و می‌توانند کارهایی مانند حل مسئله و یادگیری را انجام دهد.

بسیاری از کارهایی که روزانه انجام می‌دهیم، مانند جستجوی اینترنت یا گشت و گذار در صفحات شبکه‌های اجتماعی، تبدیل گفتار به نوشتار در کیبورد های تلفن همراه، اتومبیل های خودران، تشخیص چهره و غیره، همه تحت تاثیر هوش مصنوعی است و در این مواقع در حال استفاده از آن هستیم.

رباتیک

ربات از ریشه کلمه روبوتا به معنی بندگی اجباری انسان ها است. کلمه رباتیک 80 سال پیش در یک داستان علمی استفاده شد.

خود ربات یک وسیله مکانیکی است که می تواند بدون کمک انسان، وظایفی که از قبل برایش برنامه ریزی شده است را انجام بدهد و یا با محیط اطراف خودش ارتباط برقرار کند.

رباتیک دانش و تکنولوژی ای است که انسان ها به کمک آن می توانند ربات ها را طراحی کنند، آن ها را بسازند و برای کارهایی که در نظر دارند از آنها استفاده کنند. 

برای یادگیری برنامه نویسی از کجا باید شروع کرد؟

به کمک وبسایت ها

وب‌سایت‌هایی طراحی شده‌اند که به شما کمک می کنند تا  بتوانید از صفر برنامه‌نویسی را یاد بگیرید. البته برای استفاده از این وب‌سایت‌ها لارم است تا به چند مورد توجه کنید:

• باید بتوانید که زبان انگلیسی را متوجه بشوید (برای استفاده از سایت‌های خارجی)
• علاقه و حوصله زیاد
• وقت کافی
• برنامه‌ریزی دقیق
• در حین آموزش، تمرین داشته باشید
• صبر و پشتکار

کتاب های خودآموز و کلاس های حضوری

اگر آدمی نیستید که بتوانید خودآموز و خودخوان کاری را انجام دهید، بهبهتر است که به کلاس‌های حضوری بروید تا در مسیر و فضای یادگیری قرار بگیرید. اما اگر می‌توانید نظم و انضباط خود خوان بودن را عملی کنید، در خانه و بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای، میتوانید شروع به یادگیری کنید.

با ربات آموزش برنامه نویسی روبین

روبین، اولین ربات قابل برنامه نویسی فارسی زبان برای کودکان و نوجوانان است که می توانید با استفاده از آن مسیرتان را در برنامه نویسی آغاز کنید. روبین به عنوان دوست بچه ها، کنارشان است تا بتوانند خیلی راحت و شیرین برنامه نویسی را یاد بگیرند و با رباتیک نیز آشنایی پیدا کنند.

 یکی از چالش هایی که در شروع مسیر برنامه نویسی با آن روبرو خواهید بود آن است که نمود فیزیکی برنامه ای که می نویسید را نمی توانید ببینید. یعنی در سایر شیوه های برنامه نویسی همیشه خروجی برنامه ای که می نویسد به صورت یک متن است اما با روبین میتوانید به وسیله برنامه نویسی کاری کنید تا روبین مثلا سرش را بچرخاند و سپس حرف بزند. در این صورت خروجی برنامه ای که نوشته اید را بر روی رباتی که روی میزتان قرار دارد می بینید.

برنامه نویسی با روبین بسیار ساده است؛ چون هم به زبان فارسی است و هم مانند حل کردن یک پازل است زیرا این محصول مخصوص کودکان و نوجوانانی طراحی شده است که میخواهند برنامه نویسی را شروع کنند.

برنامه نویسی را از چه سنی شروع کنیم؟

یادگیری، به طور کلی، و یادگیری برنامه نویسی به طور ویژه، سن مشخصی ندارد. هیچ سنی برای شروع، زود نیست و همینطور هیچ سنی هم برای شروع، دیر نیست. پس، در هر سنی میتوانیم آغاز کنیم، البته باید به برنامه نویسی علاقمند باشیم و همچنین، زیر نظر استادی آموزش ببینیم که به جای پیچیده کردن هر مطلب، مفاهیم رو برای ما ساده و شیرین بکند، تا بتوانیم از لحظات یادگیری مان لذت ببریم. اما می بایست حواسمان به این مسئله باشد که جنس و نوع آموزشی که برای کودکان مناسب است، کاملا با نوع آموزش مناسب برای بزرگسالان متفاوت است. 

بهترین سن برای شروع برنامه نویسی برای کودکان بین ۴ تا ۱۰ سالگی است. 

بهترین زبان برنامه نویسی برای شروع چیست؟

اگر می پرسید که برای یادگیری برنامه نویسی از کجا باید شروع کرد و هنوز با هیچ زبان‌ برنامه‌نویسی ای آشنایی ندارید، بهتر است به جای یادگیری یک زبان، در ابتدای کار چند روزی درباره مبانی اولیه برنامه‌نویسی مطالعه کنید. بعد از میان زبان های برنامه نویسی با زبانی شروع کنید که ویژگی های زیر را برایتان داشته باشد.

• یادگیری اش ساده باشد؛
• منابع آموزشی آن زبان در دسترستان باشد؛
• به آن علاقه داشته باشید.

چه کسانی نمیتوانند برنامه نویس شوند

• اگر از مسائل پیچیده فرار می‌کنید و حوصله‌شان را ندارید‌.
• اگر خلّاق و ایده‌پرداز نیستید.
• اگر اهل یادگیری و مطالعه نیستید.
• اگر کار سخت و طولانی را دوست ندارید.
• اگر نمی‌توانید دلایل قانع‌کننده برای کاری که کرده‌اید بدهید.
• اگر عجول هستید و انتظار درآمدهای میلیونی در ابتدای راه را دارید.

باورهای اشتباه درباره برنامه نویسی

انقدر کار سختی است که برای انجام دادنش باید نابغه باشی

خیر. این‌طور نیست. شما برای اینکه بتوانید برنامه‌نویس خوب و موفقی شوید، نیازی به هوش خارق‌العاده و یا عجیبی ندارید. هر شخص با هوش معمولی نیز می‌تواند این مهارت را یاد گرفته و به یک حرفه‌ای تبدیل شود.

فقط در دانشگاه درس می‌دهند

درست است که برای یادگیری هر رشته و مهارتی، تحصیلات دانشگاهی اهمیت دارد اما این‌ هم که بگویند برنامه‌نویسی را فقط و فقط باید در دانشگاه یاد گرفت و راه دیگری وجود ندارد جمله کاملا نادرستی است. می‌شود با استفاده از منابع آنلاین، دوره‌های مختلف، سایت ها و کتاب‌های متنوع، این مهارت را یاد بگیریم؛ بنابراین اگر در این حوزه تحصیلات دانشگاهی ندارید، ناراحت و ناامید نباشید. صبر، تلاش و تمرین مداوم می‌تواند از شما برنامه‌نویسی موفق بسازد.

برای یادگرفتن خیلی بچه‌ای یا زیادی پیر شدی

در هیچ جای دنیا و در هیچ کتابی ننوشته اند که برای یادگیری و آموزش، سن خاصی لازم است. برای هیچ کاری نه آن‌قدر زود است که دست‌دست کنید و نه آن‌قدر دیر که ناامید باشید و قید شروع کردن را بزنید.

خیلی طول می‌کشد

شاید قبل از شروع و یا حتی ابتدای یادگیری، با دیدن کدهای فراوان و خواندن تجربۀ دیگران کمی بترسید، اما باید بدانید برنامه‌نویسی هم مانند دیگر مهارت‌ها و رشته‌ها، نیاز به تلاش دارد. اما بعد از یادگیری اصول و قواعد اصلی و پایه ای آن، می‌توانید خیلی سریع‌تر در راه حرفه‌ای شدن قدم بردارید.

الان دیگر بازار خوبی ندارد و پول بابتش نمی دهند

خیر، بازار کار محصولات و خدمات مربوط به حوزه تکنولوژی تازه در ابتدای راه است و در سال های آینده بسیاری از افراد، شرکت ها و سازمان ها به دانش برنامه نویسی شما نیاز خواهند داشت و حتی حاضرند برای جذب یک نیروی متخصص کاربلد هزینه های بالایی بپردازید. 

بهترین زبان برای شروع برنامه نویسی کودکان و نوجوانان در سال 2021

زبان های برنامه نویسی تصویری بلوکی

برنامه‌نویسی بلوکی یکی از شاخه‌های برنامه‌نویسی تصویری است. در برنامه‌نویسی تصویری برای ساختن یک برنامه، فقط لازم است تا چیدمان صحیحی از اجزا را انجام دهید. به جای تایپ کردن خط به خط و کلمه به کلمه‌ی دستورات، کافیست تا بلوک‌های از پیش برنامه‌نویسی شده را به درستی در کنار هم قرار دهید و برخی از جاهای خالی را تکمیل کنید. در برنامه‌نویسی بلوکی دیگر خبری از خطاهای آزاردهنده‌ی کدنویسی متنی نیست، فقط ترتیب و چیدمان را رعایت کنید. مثل ساختن یک خانه با لِگو، یا چیدنِ آجرهای دیوار!

چرا برنامه نویسی بلوکی؟

برای فهم مفاهیم مقدماتی برنامه‌نویسی و شروع به ساختن اولین برنامه‌ها برای خودتان می‌توانید از برنامه‌نویسی بلوکی استفاده کنید. کودکان و نوجوانان می‌توانند با یاد گرفتن یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی بلوکی مثل اسکرچ یا بلاکلی، مسیر ماجراجویانه‌ی خود در زمینه‌ی برنامه‌نویسی را آغاز کنند. شاید پیش از ابداع زبان‌های برنامه‌نویسی تصویری، کسی فکر نمی‌کرد بتواند برای خود یک انیمیشن یا وب‌سایت شخصی بسازد، اما برنامه‌نویسی بدون نیاز به کدنویسی علاوه بر کودکان و نوجوانان به بزرگسالان نیز در این زمینه کمک می‌کنند.

انواع زبان های برنامه نویسی بلوکی

•  اسکرچ: اگر فرزندی دارید که علاقه‌مند به داستان نویسی، ساخت انیمیشن، هنر و یا موسیقی است، اسکرچ گزینه خیلی خوبی می‌تواند باشد. یادگیری این زبان به صورت آنلاین و رایگان است با وجود این که اسکرچ برای کودکان ابداع شده، اما تقریبا تمام توابعی که یک برنامه نویس با تجربه استفاده می‌کند را شامل می‌شود.

اسکرچ یک زبان برنامه نویسی گرافیکی یا تصویری است. در اسکرچ دستورات را تایپ نمی‌کنیم بلکه این دستورات به شکل تصاویری هستند که آنها را با Drag & Drop در زیر هم قرار می‌دهیم تا یک برنامه ساخته‌ شود. علاوه بر این‌ها اسکرچ یک انجمن بزرگ آنلاین نیز دارد که همه ی دانش آموزان سراسر دنیا می‌توانند پروژه هایشان را با یکدیگر به اشتراک بگذارند از هم‌ الگو بگیرند. 

ویژگی‌ها: ایجاد داستان به سبک بلوکی، دانلود رایگان، همراه با آموزش برای افراد مبتدی، رابط کاربری بلوکی، بدون نیاز اتصال به اینترنت، و غیره …

معایب: نبود توانایی در تمرین و توسعه مهارت های برنامه نویسی بر روی کیبورد. ممکن است برای برخی از کودکان مناسب نباشد. (بسته به شخصیت آن‌ها)

مناسب افراد 7 – 12 سال

•  بلاکلی: زبان Blockly نسخه اصلاح شده Scratch با همان ساختار Building blocks است که توسط گوگل و MIT توسعه یافته است. بلاکلی هنوز به اندازه Scratch کاملاً توسعه نیافته است و تعداد آموزش های موجود در آن بسیار کم است. با این حال ، به نظر می رسد Blockly آینده خوبی را به عنوان یک محیط برنامه نویسی مستحکم برای برنامه نویسان در هر سنی دارد.

ویژگی‌ها: استفاده از بلوک های بهم پیوسته ، قابلیت ترجمه کد به چندین زبان برنامه نویسی مختلف و ارائه خروجی، قابل مشاهده‌ بودن کد در کنار صفحه، تغییر زبان برنامه نویسی، ستون فقرات برای Android App Inventor ، ایده آل برای آموزش کدنویسی به کودکان در هر سنی.

معایب: کاربران اجازه ندارند که بلوک‌های سفارشی ایجاد کنند. 

مناسب افراد بالای 9 – 10 سال

• روبیکلی، زبان برنامه نویسی بلوکی فارسی: روبیکلی زبان برنامه نویس بلوکی فارسی است که از بلوک های برنامه نویسی به زبان فارسی برای نوشتن یک برنامه استفاده می کند. با روی هم چیدن این بلوک ها و در نهایت گرفتن خروجی از این برنامه، ربات روبین می تواند آن طور که برنامه نویسش می خواهد صحبت کند، صورتش را حرکت دهد و حرف شما را بشنود.

پایتون، سریع و آسان با کاربردهای خیلی زیاد

پایتون یک زبان سطح بالا و چند منظوره است. در این زبان برنامه‌نویسی شما می‌توانید همانند گفتار عادی برنامه‌نویسی کنید. که برای انواع پروژه ها در زمینه اپلیکیشن های سیستم عامل ، توسعه و ایجاد وب ، تحلیل داده ، هوش مصنوعی و… مورد استفاده قرار می گیرد. این زبان با وجود سادگی، امکانات گوناگونی را در اختیار برنامه نویس قرار می دهد.

نکته مثبت دیگر زبان پایتون کتابخانه‌های (libraries) آن است. بسیاری از توابع مشترک مورد نیاز برنامه نویسان درون این کتابخانه‌ها وجود دارند که این زبان را به زبانی نسبتا ساده برای یادگیری کودکان و نوجوانان تبدیل می کند.

ویژگی‌ها: سینتکس‌های ساده ، جعبه ابزار Pygame ، کتاب‌ها و آموزش‌های متنوع برای مبتدیان، زبان برنامه نویسی همه کاره و…

معایب: برای یادگیری پایتون تمرین منظم و مداوم لازم است. پشتیبانی نشدن توسط iOS یا Android .

مناسب افراد 10 – 18 سال

 روبی (Ruby) 

روبی راحت ترین خوانایی نحوه نگارش (Syntaxes) رh برای برنامه نویسان مبتدی دارد. و بسیاری از کد هایی که در زبان روبی نوشته می‌شوند نیازی به توضیح ندارد و کاملا واضح است. این مسئله فاکتوری مهم برای بچه‌هایی تست که در جال یادگیری مفاهیم اولیه برنامه نویسی هستند. روبی زبانی بسیار قوی است و در اصل برای ایجاد توییتر استفاده شده است.

ویژگی‌ها: شی گرا. 

معایب: سرعت پردازش پایین و کمبود انعطاف پذیری

مناسب افراد +5 سال

جاوا (Java) 

می‌توان گفت که زبان جاوا از دو زبان روبی و پایتون دشوارتر است. اما اگر جاوا به عنوان اولین زبان برنامه‌نویسی انتخاب شود، در آینده یادگیری زبان‌های دیگر برنامه‌نویسی آسان‌تر خواهد بود.

از عمر زبان جاوا تقریبا دو دهه‌ می گذرد. و به همین دلیل منابع، ابزار و آموزش‌های مختلف مجازی، مسیر یادگیری این زبان را تسهیل کرده است. البته چند مانع اولیه بر سر راه وجود دارد مانند: نصب JDK) Java Development Kit) و درک سینتکس‌های جاوا. اما شی گرا بودن (Object Oriented) آن، این زبان را برای ادامه دادن ساده‌تر می‌کند. جاوا مشابه C و C++ است، اما از آنجایی که توابع بیشتری را ارائه میدهد، این اجازه را به کودکان و نوجوانان میدهد تا برنامه های قوی‌تری بسازند.

ویژگی‌ها: دارای نرم افزار ویژه، مناسب برای توسعه برنامه‌ها و موتورهای بازی.

معایب: زمان اجرای بیشتری نسبت به سایر زبان‌ها می برد. مصرف حافظه (memory) بالا.

مناسب افراد 10 – 17 سال

سی پلاس پلاس (C++)

اختلاف نظر زیادی در میان متخصصان وجود دارد که این زبان مناسب شروع یادگیری برنامه‌نویسی است یا خیر. دلیل این اختلافات می‌تواند این باشد که این زبان برنامه‌نویسی بیشتر مانند ریاضیات عمل می کند و ممکن است دانش آموز را از برنامه نویسی و کد نویسی دور کند. بهتر است که دانش آموزان ابتدا مفاهیم پایه‌ای برنامه نویسی را درک کرده، و بعد از آن به سراغ C++ بروند.

ویژگی‌ها: بازی های چند پلتفرمی، اولین انتخاب برای توسعه برنامه‌های دسکتاپ ویندوز 

معایب: پیچیدگی نسبتا زیاد برای افراد، از جمله کودکان.

مناسب افراد 13 – 18 سال

HTML/CSS

HTML یا Hyper Text Markup Language زبان طراحی و توسعه وب است. ما با HTML بخش های مختلف صفحات وبسایت و به عبارت دیگر اسکلت صفحات وب را درست می کنیم.

CSS مخفف Cascading Style Sheets است.و  کاربرد آن با HTML متفاوت است. این زبان برای زیباسازی صفحه وب و استایل دهی به آن استفاده می شود. با استفاده از این زبان نحوه نمایش متن و دیگر محتواهای وب سایتمان را طراحی می کنیم.

در نهایت این که…

همان طور که دیدیم برای شروع برنامه نویسی می بایست ابتدا باورهای غلط رایج را از ذهنمان دور کنیم و با آگاهی، درست ترین زبان برنامه نویسی را برای شروع به کدنویسی مان انتخاب کنیم. برای کودکان و نوجوانان ربات روبین و اپلیکیشن روبیکلی می تواند شروعی عالی برای ورود به این دنیای جذاب و پر از چالش باشد.